#قسمت_یازدهم_کتاب_مزخرفات_فارسی

بازنویسی کلیت کتاب 'مزخرفات فارسی'

رضا شکراللهی

انتشارات ققنوس،زمستان1396

چاپ ششم 1398

هزار و صد نسخه
=====================================

فهرست

مقدمه9

زنگ اول: شیرینی زبان11

ِگردن نازکِ زبان مادری14

هکسره حق مسلم ماست16

دستاوردهایی که با پا می آوریم18

در ستایشِ کردن21

منتظران متوقع23

مختلفِ گوناگونِ پر شمارِ متفاوت26

29!راجبه حیضّ انتفا

مزخرفاتِ لایتَچَسَبک32

لشکر گاف35

یدک کشیِ ورزشی و سیاسی37

کلنجار39

دستمال قیصریه در قیطریه42

44معلق بازی پیش غازی یا قاضی؟

سنگی برای واکندن، سنگی برای به سینه زدن46

بحث شیرین پنبه زنی 48

50!چه کشکی،چه پشمی،چه دوغی

مَثَل های "آب"دارِ خشکیده52

دمار روزگار یعنی کجا؟54

دو دلار بده آش57

اکبر مشتی مندلی59

دروغ حناق هست یا نیست؟61

ثواب و کباب و صواب64

دست مریزاد یا پس مریضاد؟66

تصفیه حساب یا تسویه حساب68

محذور و محظور و معذور71

74!خبرگضاری

پیشخان یا پیشخوان؟76

کج دار و مریز79

انضباط دسته دار81

غلت زدن در غلط83

اِعمالِ قانون را صرف نکنید87

جیگر یا میانجیگر؟89

آپاراتی تسلیت90دستاوردهایی که با پا می آوریم

غلط نامصطلح93

انتقادِ آدم باید از آدم باشد95

رشادت در رسوخ97

مراقب رقیب باشید99

این جانبه شاعره ای هستم فارسی زبانه101

جهشِ سوق الجیشی103

تیترهای چپ اندر قیچی105

نتایج همه کَس کُش109

گفت وگو با طعم "واو" 112

نوروز؛از جشن تا عید114

لفت دادن در یک ثانیه116

پینگلیش؛ نوشتن به سبک دایناسورها118

این یکی شیر است که همرسانی می شود120

خرکیف و عصر هیروگلیف مدرن122

دستم رو بگیر، نه دستمُ  و نه دستم و125

غلط کردی که خوب نوشتی130

یک فقره ویرایش سیاسی132

زنگ آخر: ویراستار یا وَویراستار؟134
============================

یدک کشیِ ورزشی و سیاسی

راحت ترین جماعت در رسانه ها جماعت ورزشی اند. روز و شبی نیست که روی آنتن تلویزیون یا روی کاغذِ روزنامه ها و صفحه های اینترنتی شان با تراکتور- گاهی هم با تانک و بولدوزر- از روی هم رد نشوند. این جماعت آن قدر راحت اند که شده اند آینه دقِ اهل سیاست. چه می شد اگر می گذاشتند در روزهایی غیر از روزهای انتخابات هم این جور بی پروا به هم تاخت و تشخیص بازنده و برنده را فقط به داوری افکار عمومی سپرد! ولی چه می توان کرد که از مجموع این طیف های سیاسی، یکی شان که اتفاقآ بر رسانه ها .سیطره دارد، چندان میلی به مقهور شدن در افکار عمومی ندارد

به جای آن، جماعت سیاسی نویس، تا جایی که توانسته اند، از "ادبیات ورزشی" تاثیر گرفته اند. مقصودم از ادبیات ورزشی، زبانیتقریبآ آشفته و آکنده از اصطلاحات و تعبیرهایی- درست یا غلط - است که گزارشگران و خبرنگاران این حوزه وارد زبان فارسی کرده اند. اغلب روزنامه نگاران اجتماعی و سیاسی هم که دایره واژگانشان روزبه روز تنگ تر می شود و توانِ نگارششان شب به شب تحلیل می رود، کم تاثیر نگرفته اند از ادبیات ورزشی، مثال در این باره بسیار است.

در خبر ساعت 19 شبکه یک، گوینده خبر چنین خواند: "تحریم کوبا توسط آمریکا لقب طولانی ترین تحریم دنیا را با خود به یدک می کشد." این یدک کشیدن را بیشتر کجا خوانده اید و می خوانید؟ جز در ادبیات ورزشی که فلان بازیکنِ فوتبال فلان عنوان را با خود یدک می کشد یا  فلان تیم لقبِ فلان را که سال ها با خود یدک می کشید واگذار کرد؟

یدکِ، که احتمالا ریشه ترکی دارد، زمانی فقط به اسبی گفته می شد که آماده بود برای جایگزین شدن با اسبی که در سفر یا کارزار از کار می افتاد. یدکچی هم کسی بود که اسب یدک را راه می برد و "یدک کشیدن" را هم به انجام دادن این کار می گفتند. بعد، کاربرد "یدک کشیدن" گسترده شد و رسید به این که کسی،علاوه بر وظیفه خود،مسئولیت دیگری هم به عهده بگیرد. مانند شماری از مدیران و مسئولان دولتی و غیر دولتی که هزار جور مسئولیت را یدک می کشند و بندگان خدا هیچ شکایتی هم ندارند.و بعدتر،"یدک کشیدن"شد کار هر ماشین یا کشتی کوچکی که ماشین یا کشتی دیگری را دنبال خود می کشد. خودِ "یدک" هم شد اسم قطعه های اضافی دستگاه ها و ابزارها و کم کم شغل "یدک فروشی" هم پدید آمد - که الاّن از پردرآمدترینِ شغل هاست، خصوصآ با انبوه ماشین های وطنی که هیچ هفته ای را بی عرض احترام به یدک فروشی نمی توانند سر کنند.

اما در میان ورزشی نویسان،یدک کشیدن از مهم ترین واژه هاست، برای این که ورزشکاران و تیم ها بتوانند لقب ها و مدال ها و عنوان های خود را دنبال خود بکشند. مثلا تصور کنید علی دایی را که بیش از ده رکورد اختصاصی را، به قول ورزشی نویسان، یدک می کشد. یعنی کار از یک ماشین و یک اسب گذشته؛ پای تریلی تریلی عنوان در میان است که ورزشی نویسان می گویند علی دایی پشت سر خودش می کشد. بگذریم از این که گاهی یک "به"ی نابجا هم قبلش می گذارند و می نویسند "به یدک می کشد". حالا ادبیات ورزشی به کنار،در کار خبرنویسان سیاسی مانده ام که چطور لقب طولانی ترین تحریم را بسته اند به کوبا تا آن را دنبال خودش یدک بکشد!