بازنویسی کلیت کتاب 'مزخرفات فارسی'
رضا شکراللهی
انتشارات ققنوس،زمستان1396
چاپ ششم 1398
هزار و صد نسخه
=====================================
=====================================
فهرست
مقدمه9
زنگ اول: شیرینی زبان11
ِگردن نازکِ زبان مادری14
هکسره حق مسلم ماست16
دستاوردهایی که با پا می آوریم18
در ستایشِ کردن21
منتظران متوقع23
مختلفِ گوناگونِ پر شمارِ متفاوت26
29!راجبه حیضّ انتفا
مزخرفاتِ لایتَچَسَبک32
لشکر گاف35
یدک کشیِ ورزشی و سیاسی37
کلنجار39
دستمال قیصریه در قیطریه42
44معلق بازی پیش غازی یا قاضی؟
سنگی برای واکندن، سنگی برای به سینه زدن46
بحث شیرین پنبه زنی 48
50!چه کشکی،چه پشمی،چه دوغی
مَثَل های "آب"دارِ خشکیده52
دمار روزگار یعنی کجا؟54
دو دلار بده آش57
اکبر مشتی مندلی59
دروغ حناق هست یا نیست؟61
ثواب و کباب و صواب64
دست مریزاد یا پس مریضاد؟66
تصفیه حساب یا تسویه حساب68
محذور و محظور و معذور71
74!خبرگضاری
پیشخان یا پیشخوان؟76
کج دار و مریز79
انضباط دسته دار81
غلت زدن در غلط83
اِعمالِ قانون را صرف نکنید87
جیگر یا میانجیگر؟89
آپاراتی تسلیت90دستاوردهایی که با پا می آوریم
غلط نامصطلح93
انتقادِ آدم باید از آدم باشد95
رشادت در رسوخ97
مراقب رقیب باشید99
این جانبه شاعره ای هستم فارسی زبانه101
جهشِ سوق الجیشی103
تیترهای چپ اندر قیچی105
نتایج همه کَس کُش109
گفت وگو با طعم "واو" 112
نوروز؛از جشن تا عید114
لفت دادن در یک ثانیه116
پینگلیش؛ نوشتن به سبک دایناسورها118
این یکی شیر است که همرسانی می شود120
خرکیف و عصر هیروگلیف مدرن122
دستم رو بگیر، نه دستمُ و نه دستم و125
غلط کردی که خوب نوشتی130
یک فقره ویرایش سیاسی132
زنگ آخر: ویراستار یا وَویراستار؟134
============================
============================
لشکرِ گاف
تهران فقط هوای صاف و آب سبک و گرمای محله هایش را از دست نداده، گنجشگ ها هم انگار به این شهر و مردمانش رو ترش.کرده اند. حالا دیگر چه کم پیش می آید که غوغای لشکری از گنجشگ ها در لابه لای درختی پر شاخه گوش محله ای را کر کند.پرنده هایی که هیچ وقت رام آدم ها نشدند،ولی همیشه هم در کنار آن ها زندگی کرده اند
نیاکان مآ به گنجشک می گفتند بنجشک. بنجشک آخرش کاف داشت، گنجشک هم آخرش کاف دارد. اشک هم همین طور است. و نیز زرشک و مشکی و پزشک و سرشک و خشک و رشک و تمشک و کشک و مشک و لشکر.این ها همه را با کاف می نویسیم. البته کسانی هم هستند که لشکر را لشگر می نویسند. اگر هم در نوشتن این کار را نکنیم، در بیان این جور واژه ها،کافِ کلمه را بیشتر به.گاف نزدیک می کنیم و در مورد خاص "لشکر" کاملا آن را به گاف تبدیل می .کنیم
بحث غلط و درستی در میان نیست. زبان فارسی فقط دستور زبان و آیین نگارش ندارد؛هر زبانی، از جمله زبان فارسی،قواعد آوایی هم دارد. برای مثال، در همین مورد خاص، این قاعده آوایی برقرار است که در واژه های بسیط(ساده)نظیرهمین ها که بر شمردم،اگر پس از شینِ ساکن کاف آمده باشد، به قول زبان شناس ها،تفاوتِ بیان کاف و گاف خنثی می شود. این اتفاق ناخواسته و کاملا طبیعی است. برای همین است که وقتی معشوقمان گریه می کند،خیلی که مهربان باشیم،دستمال کاغذی می دهیم دستش و می گوییم:"اشگات رو پاک کن." یا شاید هم او به ما دستمال می دهد و می گوید:"واقعآ مشگی رنگ عشقه؟"بنا به این قاعده آوایی در زبان فارسی،همه ما در جریان محاوره ممکن است اشک را اشگ بگوییم و بشنویم،یا مشکی را مشگی بگوییم و بشنویم.حال آن که همه این ها پس از شین کاف دارند و اگر آن ها را با گاف بنویسیم،یک معلم ادبیات یا ویراستاراز ما غلط املایی می گیرد و پای نوشته مان،مثل معلم های امروزِ دبستانی ها، می نویسد:" نیاز به تلاش بیشتر."
اما حساب "لشکر"از این موارد کمی جداست.تبدیل لشکر کاف دار به لشگر گاف دار در گفتگوهای روزمره محدود نمانده و حالا دیگر تقریبا با دو صورت املایی از این واژه روبه روییم: لشکر و لشگر. بررسی دلیل زبان شناسی این اتفاق،موضوع این نوشته کوتاه نیست. هرچه هست،نوشتن صورت آوایی این واژه آن قدر تکرار شده که دیده ام حتی روزنامه نگاران و نویسندگان هم گاهی به شک افتاده اند.
این تغییر کاف به گاف در لشکر وقتی بیشتر به چشم می آید که می بینیم فارسی زبان ها با معادل عربی آن "عسکر" هم گاهی همین معادله را کرده اند. واژه شناسان می گویند عسکر معرّبِ(عربی شده) همین لشکر فارسی است، ولی حتمآ شما هم دیده اید و شنیده اید عسگر را و به خصوص امام حسن "عسگری"(ع) را.این که در آینده این املای جدید هم نزد ادیبان مقبول بیفتد یا نیفتد به کنار،ترجیح خود من این است که لشکر را در متون ادبی همان لشکر بخوانم نه لشگر، نمونه های شعر و نثر در متون ادبی تاریخی ما در این باره بسیار است. از میان آن ها، لشکرِ دوم در این تک بیت خاقانی را مگر می توان با گاف خواند و شیرینی آن را تباه کرد؟
میندیش اگر صبرِ من لشکری شد دلت سنگ شد،سنگ بر لشکر افکن
No comments:
Post a Comment