نسخهٔ_کامل_فیلم_قدیس#
(مستندی_دربارهٔ_زندگی_احمد_شاملو#)
به_کارگردانی_حسین_لامعی#
1:13:58
25Jul. 2019
مستند به جنبه‌های مختلف زندگی شاملو از سخنرانی‌ها و شاعری تا فعالیت‌های سیاسی، فیلمنامه‌نویسی و ازدواج‌هایش می‌پردازد. در مستند «قدیس» نظرات شاعران و افرادی همچون نیما یوشیج، نجف دریابندری، رضا براهنی، محمدرضا شجریان، یوسف علی میرشکاک، فروغ فرخزاد و محمدرضا لطفی درباره احمد شاملو مرور شده است.
مستندی از حسین لامعی محصول سال 1395
===========================================
پسگفتار
این فیلم ،از قرار، با سانسور 23 دقیقه آن ، در کانال 3 تلویزیون رسمی ولایت وقیح به معرض نمایش گذاشته شده و اعتراض کارگردان را نیز بهمرا داشته . او تاکید کرده که هر چند از حذف 23 دقیقه از فیلمش ناخشنود و گله مند است ولی بر سر بینش وموضعش در مورد شاملو ایستاده. بزبان دیگر شما وقتی فیلم کامل را، که در اینجا آمده ، می بینید دقیقا متوجه می شوید که اون 23 دقیقه قطعا قسمتهای "مثبتی" هست که در آن به خوبی و درستی از شاملو یاد کرده است.
دید مختصر و مفید من از این فیلم بشرح زیر است:اینکه درست در روز 2 امرداد 1398، یعنی در 19 مین سالگرد جاودانه شدنش، چنین فیلمی از شاملو در تلویزیون ایران پخش می شود بی علت نمی باشد. این فیلم، به اصطلاح مستند، کاملا مغرضانه و با پیشداورهای از قبل تعیین شده تهیه گردیده است: تازه 3 سال خاک خورده ، در سال 1395 درست شده بوده و قصدش در کل "خراب " کردن شخصیت انکارناپذیر و اسطوره ای شاعر، روزنامه نگار، مترجم، پژوهشگر،فرهنگ نویس ایرانی،ادیب و منقد اجتماعی ای هست که هر صد سال یکبار در فرهنگ هر کشوری به منصه ظهور می رسد.
مسئله مهمی که در اینجا باید بدان اشاره کرد همانا دید حقیر و کوته نظرانه شخصیتهای خود شیفته ای چون ابراهیم گلستان، رضا براهنی ، محمد رضا لطفی و، تا حدی، اسماعیل خوئی به شاملو می باشد. اینان، همانطور که در این فیلم شاهدش هستیم، بمانند دگر "روشنفکران" ایرانی و پروئی(جهان سومی در کل) مملو از نگرشی حسادت آمیز میباشند و مایه ننگ !! تنها تاسفی که خوردم دید شخصیت فرهیخته، مهم و تاثیر گذاری چون شفیعی کدکنی ست. برخورد این عزیز، طبعا نه بمانند افراد فوق الذکر، با گفتن اینکه " شاملو با مطرح کردن خودش در همه جا" بر سر زبانها مانده، و نه بخاطر رسالت انقلابی اش در تمامی حیطه های با ارزشی که قدم گذاشته، کاملا بی انصافانه هست.حیف و صد ها بار حیف.
----------------------------
اینکه شاملو ،بمانند تمام افراد جامعه بشری در کل و بالخص هنرمندان، ضعفهای شخصیتی و فردی داشته هیچ شکی نمی باشد. در این چارچوب بحث نویسنده این سطور تطهیر تمام و کمال شاعر و روشنفکر بی نظیری چون شاملو نمی باشد. همانطور که در زیر انتقادهای خود را بر او خواهم نوشت. در اینجا بحث بر سر شخصیتی معمولی از میان تعداد انگشت شمار شاعران و روشنفکران سرزمین ما نبوده و نیست. هیچ مستند سازی نمی تواند، آنهم در 74 دقیقه، به گنجینه ای از پنجاه سال کار مستمر روشنفکری که با دیدی انتقادی و در پی تغییر و تحولات آنچنانی در هر پدیده که دستی بر آتش داشته ، و در زمینه های گوناگون شعر و ادب و تاریخ و سیاست به دستاوردهای شگرفی رسیده، اینگونه سهل انگارانه و سرسری بپردازد. کارگردان با کمال بیسوادی و بیشرمی خاص خود، آنهم در پنج قسمت(!!)، فقط نوک زده به بخش ناچیزی از کارهای عظیمی که شاملو در طول زندگی پر افتخارش بدان دست یازیده است. بماند که 13 دقیقه از فیلم (تقریبا یک پنجم) را مختص به زندگی شخصی شاملو قرار دادن صرفا و صرفا برای ترور شخصیت تنظیم گردیده و قطعا قابل سرزنش . نه اینکه شاملو "فرشته" بی کم و کاستی بوده باشد که نتوان به او انتقادی کرد؛خیر، بلکه شیوه تدوین و لحن گزارشگر چیزی فراتر از این نرفته است.
------------------------------
(1) تحول در شعر پارسی کلاسیک و پرداختن به شعر نو، که شروعش با نیمای بزرگ و عزیز شروع می شود و چندین شخصیت شاخص دیگری همچون فروغ و سهراب و سید علی صالحی و نصرت رحمانی و آتشی ...را در بر میگیرند، و دست آخر مهمترینش خود شاملو، به عنوان بنیانگذار شعرسپید، خود میتواند-حداقل- شامل یک فیلم دو سه ساعتی باشد. (2) عظیمترین کار ادبی شاملو، که در این فیلم اصلا بدان اشاره ای نمی شود، و با سانسور و سنگ اندازی رژیم ملاهای مرتجع روبرو شده،و فقط 12 جلد -از حرف الف تا چ ی آن بچاپ رسیده،همانا 'کتاب کوچه' اوست: جمع آوری ضرب المثلهای عامیانه فرهنگ ایران زمین. این کار بزرگ تاثیرش دست کمی از کار دهخدا نداشته و ندارد. خود این کار میتواند سوژه یک مستند چند ساعتی باشد (3) بنیانگذاری مجلات گوناگون،پیشرو بودن در این زمینه، ترجمه آثاری چون درها، دیوار بزرگ چین،شازده کوچولو،مرگ کسب و کار منست از روبر مرل و چاپ صدها مقاله و مصاحبه در زمینه شعر و ادب و موسیقی و هنر و سیاست خود،مجددا، می تواند مستندی مستقل و زیبایی شود: بخصوص شناساندن شاعران بزرگی چون فدریکوگارسیا لورکا،پابلو نرودا، پل الوار،لنگستون هیوز،مارگوت بیگل- با خواندن اشعارشان و ضبط تاریخی آنها (4) تحول در بینش سیاسی و در نهایت دیدی بغایت انقلابی از تاریخ و فرهنگ ایران داشتن، بخصوص در سه چهار قرن اخیر؛ نقد و طرد هر گونه اپوتونیسم / فرصت طلبی سیاسی و دست آخر نقد بیرحمانه اش از "انقلاب" اسلامی و تحریم انتخابات آری و نه گفتن به "جمهوری" اسلامی، برای قانونی کردن حکومت دیکتاتور مآبانه اسلامی، و نقب زدن به خود و دیگران یکی از با ارزش ترین کارهای این بزرگ مرد تاریخ و هنر و ادب بوده و خود را،بحق، در این زمینه جاودانه کرده است. خلاصه کنم: شاملو روشنفکری متعهد(بر دولت و نه با دولت) به آرمانهای انسانی و انقلابی بود: تنها شاعر آنارشیست بی بدیل و .جایگاهش در تاریخ فرهنگ و هنر ایرانزمین به جا ماندنی است
----------------------------
مهمترین نقد من به شاملو همانا دیدش نسبت به زن هست:او در اشعارش به غلط به زن فقط به عنوان معشوق می نگریست و بر خلاف دید انقلابی سید علی صالحی بینش فمینیستی نداشت. و این از نظر من بغایت مورد تقبیح میباشد. اینکه سعی کرد در سینما نیز ورود کند و نتوانست کاری با ارزش ارائه دهد جای بحثی نمی باشد. اینکه با نقدش به موسیقی کلاسیک ایرانی و دستگاه های محدودش ...دل عاشقان این موسیقی ، منجمله نویسنده این سطور، را رنجاند نیز جای شکی نمی باشد. برخوردش به اسطوره موسیقی کلاسیک ایران، محمد رضا شجریان عزیز، از نظر من قابل انتقاد شدید میباشد. اینکه با انتقاد خاص خویش از شاهنامه فردوسی، شخص و جایگاهش ،آنطور که در فیلم بدان اشاره می شود، و بدرستی به عنوان نظم گوی خوب و نه شاعر قدرقدرتی کلاسیک همچون حافظ،سعدی،مولوی و خیام، نقد داشته از نظر من "گناه کبیره" ای محسوب نمی شود !! او سعی کرد در این مورد شک و شبه هایی که از اظها نظرش ایجاد شده بود را بزداید...ولی متاسفانه دیگر گوش شنوائی نبود. اما ، بدتر از همه چیز، گرفتن پول-در آندوران خاص- از فرح دیبا بزرگترین خطای، بعضا نابخشودنی، او بوده و هست و نویسنده این سطور در 45 سال گذشته همیشه از آن به اکراه یاد کرده ام
---------------------------------
باشد تا نسلهای پیش رو با خواندن اشعار و مقالات و مصاحبه ها و کارهای با ارزش این شخصیت نادر تاریخ ادب و فرهنگ و سیاست در صد سال گذشته ایران را پاس داشته و خود بدرستی به قضاوت از دستاوردها او بنشینند.
پیمان پایدار
No comments:
Post a Comment