سرمایه داری در چین

پل گاور - مترجم علیرضا ثقفی

منبع: کانون مدافعان حقوق کارگر

kanoonmodafean1.blogspot.com

• چگونه ما می توانیم جنبشی را از همبستگی انسان ها سازمان دهیم که کارگران را با شهروندان جهانی پیوند دهد تا خواسته هایشان را به طور ساختاری به سرمایه داری جهانی منتقل کنند؟ ما نیاز داریم تا افکار قرن بیست و یکمی مارکس را با شهامت و شجاعت دانش جویان و دانشگاهیانی بیان کنیم که در حال سازمان دادن دیگ جوشان سرمایه داری جهانی معاصر هستند ...

****************

به نقل از:اخبار روز www.akhbar-rooz.com
سه‌شنبه ۲۵ مهر ۱٣۹۱ - ۱۶ اکتبر ۲۰۱۲

اگر کارخانه های تولید پنبه در منچستر نماد سرمایه داری قرن 19 و خط تولید کارخانه فورد نماد اصلی سرمایه داری در قرن بیستم بود، کمپانی فاکس کان (FOXCONN ) نماد سرمایه داری در اوایل قرن بیست و یکم است .
این کمپانی، در 30 مجتمع کارخانه های غول پیکر، یک میلیون و دویست هزار کارگرجوان چینی را در استخدام خود دارد و بیش از 50 درصد از محصولات الکترونیکی معروف را در سراسر جهان تولید می کند.
ارتشی از مردان و زنان جوان با کاری یکنواخت و تکراری، تحت نظم و انضباط شبه نظامی با حداقل 60 ساعت کار در هفته و حداقل حقوق در آن مشغول به کار هستند . فاکس کان تحت کنترل شخصی بنام "تری گو" میلیاردر تایوانی، بزرگترین صادرکننده چین و شصتمین شرکت بزرگ جهانی با درآمد سالانه 79 میلیارد دلار است. بزرگترین مشتری آن، شرکت اپل (APPLE) است. اما سایر شرکت های الکترونیکی جهانی نیز کارهای نهایی مونتاژ قطعات تولیدی خود را از کره جنوبی اروپا و ایالات متحده به چین می فرستند که پس از تکمیل در چین، دوباره به کشورهای مختلف صادر می شود و حدود یک درصد از دستمزد مونتاژ نهایی به کارگران چینی پرداخت می شود. بخشی از همان یک درصد به مدیران فاکس کان و سهام داران چینی تعلق می گیرد.

فاکس کان رکن اصلی مهم ترین تولیدات الکترونیکی جهان و سودآورترین بخش سرمایه داری جهانی است ودر عین حال سود خود را از صرفه جویی های اپل و سایر شرکت های جهانی به دست می آورد و مدیون موقعیت استراتژیک خود در چین است.

 

اما پای جالوت از خاک رس است.(1) دانشجویان و دانش پژوهان در سرزمین اصلی چین و هنگ هنگ به کمک کارگران فاکس کان شتافتند تا شرایط کارگران را تغییر دهند. آنها برخی پیروزی های جالب به دست آوردند که می تواند با کمک بیشتر ما این پیروزی ها گسترش یافته و تحکیم شود .

تاریخچه
فاکس کان با کوشش زیاد اولین باردر منطقه آزاد تجاری شنزن (Shenzhen ) تاسیس شد. در آن جا دو کارخانه بزرگ را به راه انداخت که در مجتمع های عظیم خوابگاهی آن نیم میلیون کارگر اقامت داشتند.99 درصد کارگران، مهاجران خارجی از استان های دیگر بودند. آن ها تحت چنین شرایطی به صورت از خود بیگانه و درفضای سرکوب گرانه کار می کردند، به گونه ای که در سال 2010 تعدادی از کارگران فاکس کان خود را از خوابگاه به بیرون پرت و یا از سقف حلق آویز کردند. متاسفانه این خودکشی دسته جمعی انعکاس کمی در مطبوعات بین المللی و چین داشت . فاکس کان در اطراف خوابگاه ها حصارهایی کشید و چند روانشناس را استخدام کرد، اما ساعت های کار طولانی و فشارهای وارده بر کارگران را تغییر نداده و همچنان محیط نظامی و انضباط خشک را نگه داشت .

زمانی که برای مقابله با افزایش هزینه های زندگی در شهرهای چین دستمزد افزایش یافت، فاکس کان نیز مجبور به افزایش پایه حقوق بر مبنای نرخ افزایش دستمزد در ناحیه شنزن شد. با این افزایش حقوق، فاکس کان برای تولیدات جدید برنامه ریزی کرد. فاکس کان طرفداران جدیدی در میان مقامات سیاسی سیچوان یافت. در دوران رکود سال های 2010-2011 مقامات محلی، جاده های بزرگ و فرودگاه ها را مشمول معافیت های مالیاتی کردند. همچنین ساخت و ساز مجتمع های کارخانه ای و مسکونی از معافیت های مالیاتی برخوردار شدند که این معافیت ها شامل سرمایه گذاری های جدید اپل برای راه انداختن خط تولید آیفون ها و آی پدها بود .

در حال حاضر، در مناطق چنگدو چانگینگ کارگران از ساکنان روستایی و استان های داخلی همجوار با دستمزدهای پایین انتخاب می شوند .
مقامات شهری از جمله مدیران دانشکده فنی، به عوامل بازسازی نیروی انسانی برای بخش های مختلف فاکس کان تبدیل شده اند و صدها هزار نفر از کارگران مونتاژ را برای صنایع مهندسی جدید در یک مدت کوتاه، در شرکت های کوچک تر آموزش می دهند .

در سال 2011، در طی چند ماه، آی پدها و آیفون های جدیدی در مناطق چنگدو و چانکینگ در مقیاس وسیع ساخته شدند و کمک کردند که اپل به سود آورترین شرکت جهانی تبدیل شود. هنوز فاکس کان و اپل به طور کامل نتوانسته اند خودشان را از نظارت عمومی خلاص کنند .عده ای از دانشگاهیان چینی و دانشجویان از سرزمین اصلی چین و هنگ کنگ با شهامت و مصمم برای بهبود شرایط کار در فاکس کان مبارزه می کنند .

در تابستان سال 2010 بیش از 60 نفر از دانشجویان و دانش آموختگان مطالعات میدانی را در 12 کارخانه فاکس کان در سراسر چین انجام دادند. آن ها با بیش از 2000 کارگر مصاحبه کرده و پرسشنامه هایی نیز پرکردند. 14 نفر از آن ها برای چند هفته در خطوط مونتاژ فاکس کان کار کردند تا خود از نزدیک شاهد شرایط کار باشند. تحقیقات محدود تری دوباره در سال 2011 و 2012 انجام شد و مشخص شد که فاکس کان باید در پاسخ به افزایش حساسیت عمومی مردم تغییراتی را به وجود آورد .

یک ان جی او کوچک هنگ کنگی به نام مجمع دانشجویان و پژوهشگران برای مقابله با سوء رفتار شرکت ها، (SACOM) ، فشار همه جانبه ای را در برابر فاکس کان و اپل سازمان دهی کرد که بخشی از مبارزات برای بهبود شرایط کارکارگران چینی در صنایع الکترونیک بود .

در سال 2011 (SACOM) یک هشدار عمومی را در مورد کارگران فاکس کان منتشر کرد. در آن گزارش گفته شده بود که کارگران فاکس کان در معرض مسمومیت گرد و غبار آلومینیوم و مواد قابل انفجار قرار دارند. این گزارش از کارگاه آی پد در کارخانه جنکو جدید داده شده بود. فاکس کان این گزارش را نادیده گرفت و 2 هفته بعد یک انفجار مهیب در آن کارخانه رخ داد که تعدادی از کارگران کشته و مجروح شدند. پس از آن فکس کان اعلام کرد که شرائط بهبود یافته است، اما دو ماه بعد انفجار دیگری ناشی از گردو غبار آلومینیوم در یکی دیگر از کارخانه های فاکس کان رخ داد. در طی سال 2011 و اوایل سال 2012 (SACOM) همچنان گزارش های دقیقی درباره طولانی بودن ساعت کار و نارسایی خدمات درمانی کارآموزان ارائه کرد.

کنترل های خشن نظامی همچنان اعمال می شد و شرایط ناسالمی برای زندگی کارگران فاکس کان وجود داشت به خصوص آن قسمت هایی که برای اپل کار می کردند. گزارشگران نیویورک تایمزنظیر چارلز و دیوید باربزا، گزارش مفصلی در مورد این وضعیت در یک سری مقاله ارائه دادند که در مورد تولیدات اپل در چین بود. این گزارش در ژانویه 2012 منتشر شد.

غریب بودن این اطلاعات برای مردم آمریکا، نیاز به کسی همانند مایک دیزی داشت که در مقاله ای با عنوان "عذاب و هیجان استیو جابز" آن را برای مردم امریکا توضیح دهد. این گزارش در رادیو سراسری بین المللی شنیده شد که بیانگر این زندگی امریکایی در ژانویه 2012 بود. گرچه تصورات دیزی درباره داستان محتمل فاکس کان بازهم تولید و باز هم گزارش شد. این زندگی امریکایی تحت تاثیر واقعیت های موجودی قرار گرفت که مجددا ایجاد شد و در نتیجه در مارس سال 2012 بازهم نشان داده شد . اما یکی از بنیان گذاران اپل به نام استیپ ووز نیاک در یک شوی تلویزیونی که در ژانویه 2012 نشان داده شد، اعلام کرد که اپل تصمیم گرفته است برای جلوگیری از خطر و ایجاد تبلیغات سوء درباره آن به انجمن حمایت از کار (FLA) بپیوندد و از آن انجمن بخواهد از کارخانه های فاکس کان به طور کامل بازرسی کند .

گرچه اپل بازرسی از کارخانه های تامین کننده قطعات خود را انجام داد اما اطلاعات آن را برای عموم مردم منتشر نکرد و هیچ حرکتی برای بهبود شرایط کار انجام نداد. ارائه نتایج بازرسی های عمومی در 2 گزارش (FLA) از 3 کارخانه فاکس کان با 170 هزار کارگر صحت گزارش های ارائه شده توسط (SACOM) را تایید کرد و همچنین گزارش گروهی از پژوهشگران و دانشجویان چینی تایید شد. از آن پس گزارش های ارائه شده می توانست مورد استفاده قرار گیرد و همچنین بررسی برای تغییرات وعده داده شد .

کارورزان دانشجویی: آزمایش پیروزی
(SACOM) اظهار داشت که رفتار با کارورزان دانشجویی نمونه ای ازسوء رفتار است و خواهان تصحیح فوری این رفتار شد.

در سال 2010 و2011 نزدیک به صد هزار دانشجوی کارورز در سنین میان 16 تا 18 سال که توسط مدارس حرفه ای آموزش دیده بودند، در کارخانه های فاکس کان به کار گرفته شدند، بدون آن که مهارت های آموزشی آنان درنظر گرفته شود. آن ها در محل های مختلفی به کار گرفته شدند تا کارهای تکراری کامپیوتری و غیره انجام دهند و از این طریق همبستگی دانشجویی آنان را از میان ببرند . درعین حال آن ها حداقل حقوق را دریافت می کردند وبه هیچ وجه از پوشش قانون کار برخوردار نبودند. کارورزان دانشجویی در حقیقت مورد سوء استفاده قرار گرفتند، زیرا با پرداخت شهریه مدرسه، هزینه های گزافی را تحمل می کردند. به خاطر فشار تبلیغات خارجی (گزارش FLA و نقش SACOM) سیاست ها و شیوه های فاکس کان در مورد کارآموزان دانشجویی به تفصیل 2 بار مورد بازرسی قرار گرفت.
نتیجه عملی آن بود که فاکس کان کارورزان جدید دانشجویی را در تابستان 2012 استخدام کرد، اضافه کاری را متوقف کرد، در نتیجه منابع مورد استفاده وحدتی از کار ارزان قیمت و قابل استفاده بود.

بهداشت و ایمنی کار: اصلاحات فنی و بازسازی ابزار کار
بسیاری از گزارش های ارائه شده در مورد کارخانه های فاکس کان مربوط به ایمنی کار بود. بعضی مسائل خاص بهداشت و ایمنی تصویب شد و کمپانی قول داد که بهبود مسائل را تحت نظارت قرار دهد. در عین حال گزارش های جدید تاکید می کرد که تنها کمیته های ایمنی و بهداشت، نمایندگان خط تولید را انتخاب کرده اند و می توانند گزارش هایی متناسب با روند مهندسی محیط ارائه دهند. جالب است در این بخش یاد آور شویم که مدیران کارخانه مرتبا خاطر نشان می کردند که قبل از بازرسی های اپل نیاز به اصلاح این تخلفات نبوده است.

نظم و انظباط خشن و مدیریت نظامی :
یکی از قول های عملی فاکس کان آن بود که انگشت نگاری از کارگرانی ملغی شود که با اعلام اسمشان در تابلو اعلانات مورد تنبیه قرار می گرفتند. توصیه های زیادی در مورد ایجاد شیوه روشن تر برای مقابله با نارضایتی کارگران ارائه شد. نارضایتی هایی که در حال حاضر فقط کانال های خاصی برای حل آن وجود دارد .آنچه به نظر می رسد شیوه های مرسوم در فاکس کان روش های معمول اتحادیه ای نیست و توسط کارفرما از هر گونه هماهنگی میان کارگران و ایجاد اتحادیه جلوگیری می شود و تاکید بر آن است که کارگران مسائل شخصی شان را باید به طور فردی حل کنند و به آن ها اجازه داده نمی شود که عضو اتحادیه کارگران شوند، این مساله حتی از طرف مسئولان بالای اتحادیه های رسمی پذیرفته شده است.

مقاومت کارگران در فاکس کان به صورت پراکنده و معمولا انفرادی است بسیاری از کارگران در وسط ماه کاری، محل کار را ترک می کنند (در نتیجه برای ساعت های کار انجام داده، هیچ حقوقی دریافت نمی کنند). گاهی اوقات ممکن است به طور خود به خودی یک حرکت آرام شکل بگیرد که سبب برکناری یک سرپرست بدرفتار شود.
در ابتدای سال 2012 به یادبود خودکشی وحشتناک و غم انگیز سال 2010 ، یک گروه متشکل از 200 نفر کارگران فاکس کان دور هم جمع شده بودند و در پشت بام ووهان (WUHAN) تهدید به خودکشی دسته جمعی کردند. آن ها توانستند امتیازاتی به دست آورند اما 45 تن از آن ها اخراج شدند.

ساعت کار و اضافه کاری :
گزارش نهاد غیر دولتی (SACOM) مورد تایید قرار گرفت که کارگران هفته ای بیش از60 ساعت کار می کردند. این مساله بیشتر در دوره های اوج مصرف صورت می گرفت و حتی در هفته یک روز هم مرخصی نداشتند. زمان صرف شده در جلسات کاری یا گوش دادن به سخنرانی در حالت ایستاده جزو ساعت کار محسوب نمی شد . تنها 30 دقیقه اضافه کاری محاسبه می شد. بنابر این کارگری که 29 دقیقه اضافه کاری کرده بود، بابت آن دستمزدی دریافت نمی کرد و کسی که 59 دقیقه کار می کرد، تنها 30 دقیقه اضافه کاری می گرفت . فاکس کان موافقت کرد که کار را به هفته ای 60 ساعت تقلیل دهد و اعلام کرد که مقررات اپل او را وادار به این کار می کند و نه این که قوانین چین چنین چیزی را بخواهد. در نتیجه اضافه کاری را به 36 ساعت در ماه محدود کرد .

فاکس کان قول داد در جولای 2013 سعی کند قوانین چین را برای اضافه کاری اجرا کند. مشکل فاکس کان این است که اگر بخواهد ساعت کار را به 49 ساعت در هفته تقلیل دهد باید هزاران کارگر را استخدام کرده و خوابگاه های جدیدی بسازد . هر چند فاکس کان به لحاظ نظری پذیرفته بود که به FLA قول دهد که کارگران در ساعت های طولانی کار برای انجام تولید بیشتر مورد فشار کمتری قرار گیرند و تسهیلات بیشتری برایشان ایجاد شود اما هیچ اعتمادی وجود ندارد که اپل و سایر مشتریانش قیمت بیشتری برای مونتاژ قطعات توسط فاکس کان بپردازند. بدین ترتیب فاکس کان شروع به برنامه ریزی برای رباتیزه کردن بخشی از خط تولید و یا انتقال بخشی از کار را به کشورهای دیگری نظیر ویتنام با قوانینی کمتر سخت گیرانه کرد .

از طرفی دیگر بسیاری از کارگران مهاجر در "شنزن "از آن بیم دارند که کاهش ساعات اضافه کاری بدون افزایش دستمزد سبب کاهش درآمد آنان گردد . زیرا بسیاری از آنان انتظار دارند که با سخت کار کردن برای به دست آوردن پول بیشتر در شنزن و فرستادن پول به خانه هایشان زندگی بهتری داشته باشند و خواهان تشکیل خانواده در سرزمینی نیستند که درآن هیچ حقوق سیاسی و منافع اجتماعی ندارند. آن ها وقت آزاد زیادی پس از کار لازم ندارند.

اتحادیه های کارگری و قراردادهای دسته جمعی:
گزارش بازرسی تاکید می کند که بسیاری از کارگران فاکس کان معتقدند که اتحادیه چیزی بی فایده و بی ربط است و به طور کلی از وجود و عدم اتحادیه بی اطلاع هستند .
در مواردی که نیاز به وجود اتحادیه است تمام اعضاء کمیته اتحادیه (با درنظر گرفتن 2 نماینده ای که به وسیله مدیریت انتخاب شده اند) اکثرا یا مدیران هستند و یا سرپرستان .
و روسای اتحادیه به طور عادی مدیران منابع انسانی شرکت هستند . FLA تنها تغییرات تدریجی را می پذیرد که بر طبق آن اجازه داده می شود برخی از کارگران در سال 2014 به عضویت کمیته اتحادیه درآیند (این انتخاب به طور شک برانگیزی باید با حضور شاهدان و ناظرانی از اتحادیه های مخالف اپل انجام شود) بدین ترتیب کارگران نماینده ای را برای مسایل اتحادیه انتخاب نمی کنند که بتواند مسایلی را همانند رابطه بین دستمزد و اضافه کار را مورد بررسی قرار دهد . مسایلی که به نظر می رسد با قراردادهای دسته جمعی غیرقابل حل است . به نظر می رسد که پیشنهاد برای گشودن نهاد اتحادیه ای مشکلات را حل کند . در جریان اعتصاب موفقیت آمیز در کارخانه چم هوندا (CHAM HONDA) که یک کارخانه وسائط نقلیه است، در سال 2010 کونگ زانگ هونگ، (KONg XOnghong)، معاون رئیس فدراسیون اتحادیه استان کانگ دانگ ، به حمایت از کارگران در یک قرارداد دسته جمعی موفق شد مقدار زیادی دستمزد را افزایش دهد و به دنبال آن توانست در یک انتخابات برای اتحادیه های محلی نمایندگانی انتخاب کند. شاهدان خارجی علاقه مند نظیر من ، هر حرکت کوچکی را در جهت اصلاح اتحادیه های بروکراتیک چینی با خوشحالی دنبال می کنند ، اما هم چنان هنوز امید کمی وجود دارد که ساختار اتحادیه های چینی بتوانند و یا بخواهند نقش اساسی را از جانب کارگران فاکس کان ایفا کنند .
در فقدان اتحادیه های واقعی ، اپل توانست (SACOM) و سایر نهاد های غیردولتی طرفدار کارگران را برای بازدید از کارخانه های فاکس کان انتخاب کند تا کارگران را به حقوق خود آشنا کند .

شرکت هی لیت پاکارد HewLeett Packard- سه سال قبل با چنین ورکشاب هایی در 2 کارخانه احداث شده در چین موافقت کرد و نتایج مثبتی به دست آورد. ان جی او هایی نظیر (SACOM) یک استراتژی طولانی مدت را برای ساختن تشکل های خود کارگران تنظیم کردند به جای آن که صرفا حمایتی را از خارج برای مبارزات آنان ترتیب دهند.

در یک سند عجیب در 23 مارس 2012 با عنوان " به کارگران اپل برای آینده شان امکان اعتراض بدهید " (SACOM) در این زمینه با سایر ان جی او های بین المللی هم گام شد و ای تی یو سی (سازمان حامی اتحادیه های کارگری در سطح جهان) و فدراسیون فلز کاران بین المللی (IMF- همبستگی جهانی اتحادیه ای که در برگیرنده کارگران الکترونیک نیز می باشد) خاطر نشان کردند که اتحادیه های مستقل و قراردادهای دسته جمعی پیگیری می کنند و آرزومند همکاری و پیگیری در زمینه حقوق کارگران هستند.

همان گونه که بازرسان(FLA) و یا هیات نمایندگی (Mike Daisey) می توانند مفید واقع شوند هم چنان آن ها می توانند درک مناسبی از دینامیزم سرمایه جهانی ارائه دهند . در فاکس کان و اپل ما با سوئیت شاپ های دیکنزی جدا افتاده مواجه نیستیم، بلکه با یک سیستم تولید جهانی مواجهیم که در مرکز سرمایه داری جهانی قرار دارد . اپل نمی تواند کارخانه های فاکس کان را به عنوان عرضه کننده به طور جدی تهدید کند . نه اپل و نه سایر شرکت های الکترونیک جهانی نمی توانند تقاضایشان را برای عرضه های ارزان قیمت فاکس کان متوقف کنند. بدین ترتیب یک فشار دائمی برای تحمیل دستمزدهای نامناسب و هم چنین شرایط کار نامناسب در فاکس کان وجود دارد . این فشار به سایر کارگران مونتاژ کار وسائل الکترونیکی نیز تحمیل می شود .

ما چه کار می توانیم انجام دهیم:
در یک جلسه با شورای کار سانفرانسیسکو چن وی گانگ، (Chen Weiguang) رئیس فدراسیون اتحادیه های شهرداری، اعلام کرد که کارگران آمریکا پشتیبان اصلاحات در فاکس کان هستند و خواهان آن هستند که اپل مبلغ بیشتری به فاکس کان برای مونتاژ تولیداتش بپردازد. اگر در حقیقت خریداران اروپایی و امریکایی بتوانند به طور سازمان یافته از اپل و سایر شرکت های بزرگ جهانی الکترونیک بخواهند تا موافقت کنند که دستمزد بیشتری به فاکس کان و سایر عرضه کنندگان بپردازند، کارگران مونتاژ کار می توانند بدون اضافه کارهای طولانی مدت زندگی بهتری داشته باشند . این امر می تواند کمک کند تا پروسه قرارداد های دسته جمعی و اصلاحات اتحادیه ای در چین آسان تر شود .

ما نیاز داریم که تاکتیک های مبارزاتی و خلاقانه ای را در پیش بگیریم تا همبستگی بیشتری میان کارگران و طرفداران آن ها در سطح جهانی به وجود آید .
در نظر بگیریم که همکاران کارگران فاکس کان در سطح جهانی یعنی کارگران الکترونیک طرحی را در امریکای شمالی اروپا و ژاپن به اجرا درآورند که اپل مجبور شود 5 دلار از قیمت فروش هر آی پد یا آیفون، یعنی بخش کوچکی از سودهای کلان شرکت ها را به کارگران مونتاژ کننده چینی، برای جبران دستمزدشان بپردازد . برای آن کارگران این عمل به مفهوم تفاوت یاس و امید برای آینده است. این مساله حتی ممکن است به موازنه مجدد اقتصاد جهانی به وسیله افزایش عمومی قدرت خرید داخلی در درون چین کمک کند و اعتیاد چینی ها را به صادرات کاهش دهد . در غیر این صورت ما همچنان خودمان را معتاد مصرف اسباب بازی های الکترونیکی گران قیمت می کنیم. (آیا این مشابه جنگ تریاکی نیست که چینی ها را برای دهه های زیادی برده غربی ها کرد؟) چیزی که برای بیان مجدد افکار انسانی همبستگی بشر مناسب نیست؟

چگونه ما می توانیم جنبشی را از همبستگی انسان ها سازمان دهیم که کارگران را با شهروندان جهانی پیوند دهد تا خواسته هایشان را به طور ساختاری به سرمایه داری جهانی منتقل کنند؟ ما نیاز داریم تا افکار قرن بیست و یکمی مارکس را با شهامت و شجاعت دانش جویان و دانشگاهیانی بیان کنیم که در حال سازمان دادن دیگ جوشان سرمایه داری جهانی معاصر هستند.

برای شروع پر فروغ چنین سنتز هائی ،می توان به جزواتی که در زیر آمده و به وسیله پان نگای، (Pun ngai) و همکاران او در هنگ کنگ و فعالان دانشگاهی آمریکا مانند (eli frid man ) تدوین شده است و در فهرست زیر آمده، مراجعه کرد.


فهرست
Bibliography
Pun Ngai and Jenny Chan, “Global Capital, the State, and Chinese Workers: the Foxconn Experience,” MODERN CHINA, 38(4) 383-410, 2012 SAGE Publications
Pun Ngai and Lu Huilin, “The Foxconn Production Model and the New Era of Student Workers,” Industrial Democracy in China, China Social Studies Press, Shanghai and Guangzhou, China, 2011
Charles Duhigg and David Barboza, “In China, Human Costs are Built Into an iPad,” New York Times, January 25, 2012
Eli Friedman, “China in Revolt”, Jacobin Issue 7-8 (2012) ,

jacobinmag.com
Fair Labor Association, Foxconn Status Verification Report, August 21, 2012. www.fairlabor.org/report/foxconn-remediation-verification
SACOM, “FLA Audit Shows Some Policy Changes at Foxconn but Few Improvements for Workers,” August 24, 2012, www.sacom.hk

1-اشاره است به داستان "حضرت" داوود و جنگ او با جالوت